به گزارش گروه بین‌الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ تنها دو هفته مانده تا آغاز‌به‌کار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در کاخ سفید، وزیر خارجه ایران فرمول تهران برای ورود به مذاکرات جدید را ارائه کرد و گفت: «ما همچنان آمادگی داریم وارد مذاکرات «سازنده» و «بدون تاخیر» در خصوص برنامه هسته‌ای خود شویم؛ مذاکراتی که با هدف رسیدن به یک توافق باشد.» سیدعباس عراقچی تاکید کرد: «فرمولی که از نظر ما وجود دارد، همان فرمول سابق برجام است، یعنی اعتمادسازی درباره برنامه هسته‌ای ایران در مقابلِ رفع تحریم‌ها. ما بر همین مبنا آمادگی مذاکره را داریم.»
سیگنال مذاکراتی عراقچی به ترامپ
سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در گفتوگو با شبکه چینی CCTV از آمادگی برای مذاکرات «بدون تاخیر» خبر داد؛ عراقچی پیش‌تر و در چند گفت وگوی متفاوت با رسانه‌های داخلی و خارجی، از مذاکرات شرافتمندانه، برجام به‌روز‌شده و... سخن به میان آورده بود. این ادبیات نشان می‌دهد که آمادگی برای مذاکره در تیم سیاست خارجی ایران وجود دارد و تنها جمع‌بندی نهایی آن موضوع بحث است که آن هم به مسائلی چون میز مذاکره و موضوعات روی آن بازمی‌گردد.
وزیر خارجه ایران در جریان سفر به چین در مصاحبه با شبکه چینیCCTV که متن آن روز شنبه ۱۵دی منتشر شد، توضیح داد: «ما بیش از دو سال با کشورهای ۱+۵ با حسن‌نیت مذاکره کردیم و نهایتا موفق شدیم به توافقی برسیم که تمام دنیا این توافق را به‌عنوان یک دستاورد دیپلماسی قبول و تحسین کرد. ما با حسن‌نیت آن را اجرا کردیم، اما این آمریکا بود که تصمیم گرفت بدون هیچ دلیل و توجیهی از آن خارج شود و شرایط را به این نقطه برساند.»
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام، شامل انگلیس، فرانسه و آلمان، در ژنو گفت: «یک دور مذاکره با کشورهای اروپایی صورت گرفته است. دور دوم این مذاکرات تعیین شده و ظرف کمتر از دو هفته آینده با سه کشور اروپایی انجام خواهد.» پیش‌تر کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، از برگزاری دور جدید گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی در تاریخ ۱۳ژانویه (۲۴دی‌ماه) خبر داده بود.
عراقچی در ادامه درباره باقی اعضای برجام نیز تشریح کرد: «در مورد آمریکا طبیعی است که دولت جدید باید سیاست خودش را تدوین کند و ما بر اساس آن تصمیم خواهیم گرفت. چین و روسیه دو عضو موثر مذاکرات در گذشته بودند و از نظر جمهوری اسلامی ایران همچنان باید به نقش سازنده خود در این مذاکرات ادامه دهند. این خواسته و اراده ماست.»
راه دیپلماسی هیچ‌وقت بسته نمی‌شود
در بخش دیگری از این گفتوگو، وزیر خارجه ایران با بیان اینکه از سال ۲۰۱۵ تاکنون ۱۰ سال گذشته و تحولات بسیاری رخ داده، تاکید کرد: «خروج آمریکا از برجام یک اشتباه بسیار بزرگ راهبردی برای این کشور بود و با واکنش ایران مواجه شد. البته تحریم‌های آمریکا هم گسترش یافت و در منطقه غرب آسیا بحران داریم، ولی راه دیپلماسی هیچ‌وقت بسته نمی‌شود.»
او با بیان اینکه «به‌عنوان یک دیپلمات اعتقاد دارم در سخت‌ترین شرایط هم می‌توان به راه‌حل‌های دیپلماتیک رسید»، گفت: «این مساله بستگی به این دارد که چقدر اراده سیاسی وجود داشته باشد و چقدر دیپلمات‌ها از قدرت خلاقیت و ابتکار برخوردار باشند تا بتوانند راه‌های جدید پیدا کنند و به فرمول‌های جدیدی برای توافق برسد. اگر اراده سیاسی در طرف‌های مقابل وجود داشته باشد، پیدا کردن یک راه‌حل مشکل است اما غیرممکن نیست.»
پیش‌تر در شامگاه جمعه دوم شهریورماه سال جاری، رئیس دستگاه دیپلماسی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه خبر، درباره برجام و مذاکرات احتمالی گفته بود که برجام به آن شکل فعلی که وجود دارد، به‌تعبیری قابل‌احیا نیست و حتما باید این سند دوباره باز شود، قسمت‌هایی از آن مورد تغییر واقع شود و مذاکرات جدیدی شکل بگیرد. همچنین وزیر خارجه کشورمان دو هفته پیش در جریان سفری که به قاهره داشت، در گفتوگو با تلویزیون الغد مصر گفته بود که ما آماده ورود به مذاکرات شرافتمندانه براساس احترام و منافع متقابل هستیم.
ایران به سناریوهای پس از بازگشت ترامپ فکر می کند
رحمن قهرمانپور، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل، در واکاوی رویکرد وزیر خارجه نسبت به مذاکرات احتمالی با آمریکا و همچنین اظهارنظرهایی که اخیرا داشته، به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «آقای عراقچی گفته که ایران آماده مذاکرات سازنده و بدون تاخیر است. بخش اول صحبت وی مبنی بر آمادگی برای مذاکرات سازنده پیش‌تر هم عنوان شده بود. اما بخش دوم یعنی مذاکرات بدون تاخیر یا همان سریع نکته جدیدی است. زیرا ما می‌دانیم که دونالد ترامپ می‌خواهد مذاکرات سریع‌تر به نتیجه برسد و تعیین‌تکلیف شود.»
قهرمانپور ادامه داد: «منظور وزیر خارجه این است که طرفین در بازه زمانی یکی دو ماهه یا کمتر از شش ماه به توافق برسند. این مساله بسیار مهم است و نشان می‌دهد که ایران به سناریوهای مختلف بعد از روی کار آمدن ترامپ فکر می‌کند.»
وی در پاسخ به اینکه آیا می‌توان صحبت‌های وزیر خارجه را سیگنالی به رئیس‌جمهور منتخب آمریکا قلمداد کرد، گفت: «درواقع هم این مساله که آقای عراقچی قبلا گفته برجام قابل‌احیا نیست و هم اینکه گفته سریع به توافق برسیم، نشان می‌دهد که ایران نسبت به تحولات واشنگتن بی‌تفاوت نیست. این بیانگر حسن‌نیت ایران است و نشان می‌دهد که تهران نسبت به شروع مذاکرات بدبین نیست.»
این کارشناس درباره فرمول مذاکرات وزارت خارجه ایران با توجه به صحبت‌های سیدعباس عراقچی توضیح داد: «وزیر خارجه می‌گوید چارچوب کلی مذاکرات را پذیرفته‌ایم و مذاکرات باید سرعت بیشتری داشته باشد که اینها پیش‌شرط مذاکرات است اما محتوای مذاکرات در آینده مشخص خواهد شد.» او درباره چشم‌انداز مذاکرات احتمالی با آمریکا نیز تاکید کرد که باید با احتیاط نگاه کنیم؛ واقعیت این است که شرایط منطقه، نوع نگاه آمریکا نسبت به ایران و این تصور که موقعیت ایران تغییر کرده، باعث می‌شود که ما نسبت به امکان رسیدن به توافق محتاط باشیم.
پیش‌تر ریچارد نفیو، معمار تحریم‌های آمریکا، به دولت منتخب دونالد ترامپ پیشنهاد کرد که راه دیپلماسی و مذاکره برای رسیدن به توافق با ایران را از همان روزهای نخست با حسن‌نیت در پیش بگیرد. استاد دانشگاه کلمبیا در مطلبی که برای نشریه فارن افرز نوشت، هشدار داده که گزینه نظامی راه‌حل غیرعاقلانه و ناایمن است و صرفا می‌تواند چند سال برنامه هسته‌ای ایران را به عقب بازگرداند. عضو موسسه واشنگتن با اشاره به اینکه دادن فرصت دوباره به دیپلماسی ارزشمند است، به مختصات بسته مذاکراتی پرداخته است.
گزارش از محمد جهاد
